Trong hệ thống giáo dục Việt Nam, bên cạnh các thuật ngữ quen thuộc như “chính quy”, “tại chức”, “từ xa”, thỉnh thoảng chúng ta vẫn nghe đến cụm từ “đại học chuyên tu”. Điều này gây ra không ít băn khoăn: Đây là hệ đào tạo gì? Giá trị của tấm bằng này ra sao và có khác biệt gì so với bằng chính quy? Bài viết này sẽ là một cuốn cẩm nang toàn diện, “giải mã” tất tần tật về “đại học chuyên tu”, giúp bạn có cái nhìn chính xác và cập nhật nhất về hình thức đào tạo này.
Lật lại lịch sử: “Đại học chuyên tu” là gì và nguồn gốc của nó?
Để hiểu đúng về “đại học chuyên tu”, chúng ta cần quay ngược lại thời gian. Đây là một thuật ngữ đã từng rất phổ biến, nhưng hiện nay không còn được sử dụng chính thức trong các văn bản pháp quy về giáo dục.
Định nghĩa chính xác
Về bản chất, “đại học chuyên tu” là một hình thức đào tạo thuộc hệ tại chức (nay gọi là hệ vừa làm vừa học). Chương trình này được thiết kế đặc biệt dành cho những người đã đi làm, có bằng trung cấp hoặc cao đẳng và mong muốn học liên thông lên trình độ đại học để nâng cao kiến thức, hoàn thiện bằng cấp mà không làm gián đoạn công việc hiện tại.
Mục tiêu chính của hệ chuyên tu là bồi dưỡng, cập nhật và nâng cao kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. Đây là một hình thức học tập linh hoạt, thường được tổ chức vào buổi tối hoặc các ngày cuối tuần.
Tại sao thuật ngữ “Đại học chuyên tu” không còn phổ biến?
Kể từ khi Luật Giáo dục Đại học sửa đổi (năm 2018) và các thông tư hướng dẫn mới ra đời, hệ thống giáo dục đã có sự thay đổi lớn. Để xóa bỏ sự phân biệt về bằng cấp, pháp luật hiện nay không còn phân chia rạch ròi thành quá nhiều hệ đào tạo trên văn bằng nữa.
Các hình thức như “tại chức”, “”đại học chuyên tu””, “vừa làm vừa học” nay được quy về một tên gọi chung là “hệ vừa làm vừa học” hoặc thuộc hệ thống “giáo dục thường xuyên”. Quan trọng hơn cả, sự thay đổi này khẳng định giá trị của tấm bằng phụ thuộc vào chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo, không phải hình thức học tập.
Giá trị pháp lý của bằng Đại học chuyên tu: Có tương đương bằng chính quy?
Đây là câu hỏi cốt lõi và được nhiều người quan tâm nhất. Câu trả lời dứt khoát là: “CÓ”. Về mặt pháp lý, bằng tốt nghiệp từ hệ chuyên tu (nay là vừa làm vừa học) có giá trị hoàn toàn tương đương với bằng đại học chính quy.
Quy định của pháp luật hiện hành
Theo Thông tư 27/2019/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo, kể từ ngày 01/03/2020, trên phôi bằng tốt nghiệp đại học “sẽ không còn ghi hình thức đào tạo” (chính quy, tại chức, từ xa, chuyên tu…) như trước đây. Thay vào đó, văn bằng chỉ ghi học vị, ví dụ như “Bằng Cử nhân”, “Bằng Kỹ sư”.
Sự thay đổi mang tính cách mạng này đã chính thức xóa bỏ rào cản về hình thức đào tạo trên văn bằng, khẳng định mọi tấm bằng đại học do các cơ sở giáo dục hợp pháp tại Việt Nam cấp đều có giá trị ngang nhau. Người sở hữu bằng “đại học chuyên tu” hoàn toàn đủ điều kiện để học lên các bậc cao hơn như thạc sĩ, tiến sĩ, thi tuyển công chức, viên chức, hoặc nâng ngạch, nâng lương theo quy định của nhà nước.
Giá trị trong mắt nhà tuyển dụng
Dù pháp luật đã quy định, tâm lý của một số nhà tuyển dụng, đặc biệt là thế hệ trước, có thể vẫn còn đôi chút định kiến. Tuy nhiên, trong môi trường kinh tế cạnh tranh và hội nhập hiện nay, xu hướng tuyển dụng đã thay đổi. Các doanh nghiệp, tập đoàn lớn ngày càng chú trọng vào “năng lực thực tế, kinh nghiệm làm việc và kỹ năng mềm” của ứng viên hơn là tấm bằng đến từ hệ đào tạo nào.
Người tốt nghiệp hệ “đại học chuyên tu” thường có lợi thế lớn về kinh nghiệm thực tiễn. Họ vừa học vừa làm, có khả năng áp dụng ngay kiến thức vào công việc. Đây là một điểm cộng rất lớn mà sinh viên chính quy đôi khi không có được.
So sánh Đại học chuyên tu với các hệ đào tạo khác
Để có cái nhìn rõ nét hơn, hãy cùng đặt bằng “đại học chuyên tu” lên bàn cân so sánh với các hệ đào tạo phổ biến khác.
| Tiêu chí | Đại học Chuyên tu (Hệ Vừa làm vừa học) | Đại học Chính quy | Đại học Từ xa |
| Đối tượng | Người đã đi làm, có bằng trung cấp/cao đẳng | Học sinh vừa tốt nghiệp THPT | Mọi đối tượng, chủ yếu là người đi làm |
| Thời gian học | Linh hoạt (buổi tối, cuối tuần) | Tập trung toàn thời gian (giờ hành chính) | Cực kỳ linh hoạt, học mọi lúc mọi nơi |
| Phương pháp học | Kết hợp học trên lớp và tự học | Học tập trung tại giảng đường | Chủ yếu học online qua hệ thống E-learning |
| Bằng cấp | Bằng Cử nhân/Kỹ sư (Không ghi hình thức đào tạo, giá trị pháp lý như nhau) | ||
Ai nên theo học các chương trình tương đương Đại học chuyên tu ngày nay?
Các chương trình đào tạo hệ vừa làm vừa học (tương đương với “đại học chuyên tu” trước đây) là một lựa chọn lý tưởng cho các đối tượng sau:
- Cán bộ, công chức, viên chức: Những người cần hoàn thiện bằng cấp để đáp ứng tiêu chuẩn vị trí việc làm, quy hoạch hoặc nâng ngạch lương.
- Người đã có bằng Trung cấp, Cao đẳng: Mong muốn học liên thông lên Đại học để mở rộng cơ hội nghề nghiệp và thăng tiến.
- Người lao động có kinh nghiệm: Muốn hệ thống hóa kiến thức, cập nhật công nghệ mới và có một tấm bằng đại học để khẳng định năng lực.
- Người muốn chuyển đổi ngành nghề: Những người không có điều kiện để theo học một chương trình chính quy toàn thời gian có thể lựa chọn hệ học này để theo đuổi đam mê mới.
4 câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Bằng đại học chuyên tu có giá trị như bằng chính quy không?
Có. Theo quy định hiện hành, bằng tốt nghiệp hệ chuyên tu (nay là hệ vừa làm vừa học) có giá trị pháp lý hoàn toàn tương đương bằng chính quy và không ghi hình thức đào tạo trên văn bằng.
2. Bằng đại học chuyên tu có được thi công chức không?
Hoàn toàn được. Vì bằng cấp có giá trị ngang nhau, người tốt nghiệp hệ chuyên tu đủ điều kiện dự thi công chức, viên chức, nâng ngạch, bậc lương như những người học hệ chính quy.
3. Học đại học chuyên tu (nay là hệ vừa làm vừa học) mất bao lâu?
Thời gian đào tạo phụ thuộc vào chương trình và số tín chỉ mà người học đã tích lũy ở bậc Trung cấp hoặc Cao đẳng. Thông thường, thời gian học liên thông từ cao đẳng lên đại học khoảng 1.5 – 2 năm; từ trung cấp lên đại học khoảng 2.5 – 3 năm.
4. Thuật ngữ “đại học chuyên tu” còn được sử dụng không?
Về mặt chính thức trong các văn bản pháp luật, thuật ngữ này không còn được sử dụng. Nó đã được thay thế bằng các khái niệm như “hệ vừa làm vừa học” hoặc “liên thông theo hình thức vừa làm vừa học”. Tuy nhiên, trong giao tiếp hàng ngày, một số người vẫn có thể sử dụng theo thói quen cũ.
Lời kết
Tóm lại, “đại học chuyên tu” là một khái niệm của quá khứ, dùng để chỉ một hình thức học tập linh hoạt cho người đã đi làm. Ngày nay, dù tên gọi đã thay đổi, nhưng tinh thần và giá trị của nó vẫn được tiếp nối qua các chương trình vừa làm vừa học. Với sự công nhận bình đẳng về mặt pháp lý, tấm bằng đại học, dù đến từ con đường nào, cũng là một minh chứng cho sự nỗ lực học tập không ngừng. Giá trị thực sự của nó không nằm ở tên gọi, mà nằm ở kiến thức và năng lực bạn tích lũy được để thành công trong sự nghiệp.
